هدف این مقاله درک مفهوم، ساختار، عملکرد و ابزار روابط عمومی در بخش عمومی و خصوصی است.
روابط عمومی به این صورت تعریف شد، ” تلاشی عامدانه، برنامه‌ریزی شده و پایدار برای ایجاد و حفظ درک متفابل میان سازمان و عموم مردم”. از این گفته مشخص می‌شود که وظیفه روابط عمومی اصولاً یکی است چه سازمانی خصوصی باشد و چه عمومی. در واقع روابط عمومی ممکن است برای سازمانهای غیرتجاری هم کاربرد داشته باشد. گفته می‌شود که اگر در کل نیازی به خاص بودن وجود داشته باشد باید مشکلات هر بخشی چه عمومی و چه خصوصی جداگانه مورد بحث قرار گیرد. شباهتهای فراوانی در ماهیت مشکلات شرکتهای مختلف بخش عمومی وجود دارد.
روابط عمومی نمایشی از تصویر مطلوب و ایجاد ارتباط و پیوند میان گروههای مختلف هدف است. نقش روابط عمومی در بخش عمومی بسیار چالش برانگیز است. بخش عمومی در هند برای پیشرفت اقتصادی هند بوجود آمد و اشتغال زیادی برای بیکاران ایجاد کرده است. واحد بخش عمومی برای منافع مردم ایجاد شد و هدف آن خط تجاری نیست. بنابراین افراد روابط عمومی در حوزه بخش عمومی نقش حیاتی برای مقابله با جنبه‌های منفی و انتقاد عمومی را بر عهده دارند. این بخش خدمات سودمند و پربار با تعهد اجتماعی است.
روابط عمومی به احیای این واحد بیمار کمک می‌کند و از نظر کلیدی به خود وابسته است، روابط عمومی می‌تواند واحد تجاری را با مدیریت در تماس نگاه داشته و این هماهنگی را حفظ کند.
مفهوم بخش عمومی
مفهوم اصلی بخش عمومی فراهم کردن شرایط مناسب برای رشد و پیشرفت در زمینه کشاورزی، صنعت و اقتصاد است. این بخش شروع به کنترل تمرکز اقتصاد در دستهای چند سرمایه‌دار کرده است و به دنبال توسعه لازم برای اقتصاد کشور است. هدف بخش عمومی یافتن استراتژیهای جایگزین برای اجرای هدفهای ملی جهت ایجاد سوسیالیسم جامعه محور همراه با تکنیکهای پیشرفته برای بهبود تولید است. این بخش بهترین مدل سازمانی کارفرما را اقتباس کرده است. ازدیگر اهداف بخش عمومی این است که از مشارکت پرسنل سازمانی در مدیریت اطمینان حاصل کند و در شرایط دشوار برای دفاع و پیشرفت به آنها اعتماد به نفس بدهد. این بخش با فلسفه، “خدمت به کشور و مسئولیت اجتماعی” فرصتهای انبوهی برای کار فراهم می‌کند. همچنین لازم به ذکر است که بخش عمومی تا به امروز تقریباً توانسته است به اهداف خود که توسط جواهر لعل نهرو فقید تدوین شده بود دست یابد و فرماندهی بر قله‌های اقتصاد را به دست گیرد.
بنابراین تعداد پرسنل روابط عمومی که در بخش عمومی مشغول بکار هستند در سالهای اخیر بشدت افزایش یافته است و اگر چه نمی‌توان ارقام آماری دقیق برای آن ارائه داد، اما می‌توان تخمین زد که امروزه افراد بیشتری در روابط عمومی بخش عمومی مشغول بکار هستند. بخش عمومی در اصل به دو دسته تقسیم می‌شود، ابتدا، بخش عمومی دولت مرکزی و دوم شرکتهای سطح ایالتی. هر دو به واحدهای تولیدکننده مانند مواد معدنی و فلزات تقسیم می‌شوند.
چهار نوع شرکت عمومی در زیر مقوله‌های مرکزی و ایالتی وجود دارد. شرکتهایی که تحت سیستم کنترل قیمت قرار دارند، مثلاً (شرکت کود آلی هند)، شرکتهایی که کل محصول را به دولت مرکزی می‌فروشد، مانند شرکتهای (HAL و صنایع تلفن هند)، شرکتهایی که محصولات خود را به شرکتهای دولتی یا به شعبه‌های آن می‌فروشند، مانند (BHEL– شرکت مهندسی سنگین بهارات) و شرکتهایی که محصولات آنها در بازارهای کشورهای دیگر به فروش می‌رسد (شرکتهای کشتیرانی).
ابعاد بخش عمومی در هند
بخش عمومی به عنوان عامل مهمی در رشد اقتصادی نقش مهمی بر عهده دارد. این بخش شامل خدمات عمومی مانند راه‌آهن و خدمات حمل و نقل جاده‌ای، بنادر و غیره است. دپارتمانهایی که متولی آنها دولت مرکزی و ایالتی است مانند لوکوموتیوسازی چیتارانجان و لوکوموتیو دیزلی، تقریباً تمام هزینه‌های مالی خود را به صورت سرمایه و وام از دولت مرکزی دریافت می‌کنند. بجز شرکتهای دولت مرکزی که در بالا ذکر شد، تعداد زیادی شرکتهای دولتی هستند که اشتغال بالایی در کشور ایجاد می‌کنند.
مالکیت شرکتهای بخش عمومی به دولت واگذار شده است چه در سطح مرکزی و چه ایالتی. یکی از مهمترین توده‌های مردم در شرکتهای بخش خصوصی یعنی سهام داران، در بخش عمومی مورد توجه نیستند. سرمایه بخشهای عمومی کلاً از سوی دولت و مؤسسات مالی تأمین می‌شود. این بخش نسبت به شرکتهای خصوصی در عملکرد و نتایج منافع عمومی را بیشتر مد نظر دارد. بنابراین عملکرد آنها به طور مداوم زیر ذره‌بین عمومی قرار می‌گیرد. بخش عمومی ساختار زیربنایی برای تولید و سرمایه‌گذاری را توسعه داده به عنوان کاتالیزوری برای توسعه عمومی در بخش کلیدی اقتصاد عمل می‌کنند. این بخش به توسعه و سرمایه‌گذاری در زمینه تکنولوژیهای پیشرفته و با سرمایه‌گذاری بالا مبادرت می‌کند.
روابط عمومی در بخش عمومی
از آنجایی که در بخش عمومی، روابط عمومی از طرف سازمان کار می‌کند به هوشیاری و حساسیت بیشتری به واکنش عموم نیاز دارد و باید در صورت لزوم بتواند از طریق ارتباطات سریعتر پاسخ دهد. بنابراین تعداد پرسنل روابط عمومی در بخش عمومی در سالهای اخیر سریعاً افزایش یافته است و اگرچه آمار دقیقی در دست نیست اما می‌توان تخمین زد که تعداد کارکنان روابط عمومی در بخش عمومی امروزه بسیار زیاد شده است. پوشش رسانه‌ای بیشتر بخش عمومی، منافع بیشتر روابط عمومی در این بخش را نشان می‌دهد. به سختی روزی را می‌بینیم که خبری از یک شرکت بخش عمومی در رسانه پوشش داده نشده باشد یا تیترهای مهم در مورد موفقیتهای کسب شده یا بعضی ضعفها یا شکستها آشکار نشده باشند.
نقل قول بسیار معروفی هست که می‌گوید، پرسنل روابط عمومی بخش خصوصی اغلب شدیداً تلاش می‌کنند تا به ستونهای خبری روزنامه دست یابند در حالی که افراد روابط عمومی در بخش عمومی هر روز صبح که بیدار می‌شوند خبری از سازمانشان در روزنامه، یا تلویزیون و رادیو و دیگر رسانه‌ها می‌بینند. در واقع وظیفه روابط عمومی تهیه مطالب برای پخش در نشریات، ترتیب کنفرانس مطبوعاتی، نوشتن مقالات، آماده‌سازی موادی برای اشتهارطلبی، ایجاد تبلیغات، ترتیب رویدادها و جلسات مطبوعاتی، نگهداری از سوابق و فایلهای خبری برای ارزیابی جایگاه خبری در رسانه‌های مختلف است. کسی که در روابط عمومی کار می‌کند به عنوان شخصی مطلع باید اطلاعاتی برای پاسخ به سؤالهای مختلف، اسلایدها و فیلمها را داشته باشد. همچنین او مسئول نشریات چاپی سازمان مانند جزوات، بروشورها، پوسترها، کتابچه‌ها، بولتنهای خبری، مجله شرکت، گزارش سالانه و غیره است.
در شرکتهای بخش عمومی منبع اصلی ارتباطات اغلب مقر اصلی یا وزارتخانه در دهلی است در حالی که در شرکت بخش خصوصی، منبع خبر، در داخل خود شرکت و از خود شرکت است.
پرسنل روابط عمومی به تقویت رابطه خوب میان افراد بین واحدهای مختلف سازمان می پردازند. تمام دپارتمانهایی که رابطه داخلی دارند با هماهنگی نزدیک کار می‌کنند تا حس کار تیمی را حفظ کرده و تعهد کاری خوب داشته باشند. تعهد و نظم در فرهنگ کاری دپارتمان روابط عمومی تعامل از ریشه تا سطح مدیریتی را تضمین می‌کند و وظیفه مشارکت روابط عمومی در مدیریت را انجام می‌دهد. روابط عمومی از طریق ابزارهای متعددی مانند کتابچه‌ها، بولتنهای خبری، پست مستقیم، ملاقات با گروههای مختلف هدف یا توده‌های سازمان حلقه‌های ارتباطی میان کارکنان و مدیریت ایجاد می‌کند. همچنین واحد تجاری را در تماس و هماهنگی با مدیریت نگه می‌دارد.
مسلماً اگر رابطه کاری خوبی میان دو گروه برقرار باشد در این وضعیت مزایای بخصوصی بوجود می‌آید. اما در جایی که چنین هماهنگی وجود ندارد، شکافهای ارتباطی بین دو گروه یا میان کارفرما و کارکنان، مدیریت یا کارکنان رخ می‌دهد که می‌تواند سبب بروز مشکلات جدی شود. اندازه و اهمیت استراتژیک بسیاری از بخش عمومی به سبب این است که به مشکلاتی ارتباطات داخلی اهمیت بیش از اندازه داده می‌شود. وظیفه پرسنل روابط عمومی در این زمینه حتی از همتایان آنها در بخش خصوصی نسبتاً بیشتر است. بخش عمومی مستقیماً از سوی دولت اداره می‌شود و بنابراین تحت قوانین و کنترل دولت عمل می‌کنند. بسیاری از تصمیمات مهم در مورد سیاستهای سازمان در سطح وزارتخانه اتخاذ می‌شوند. همچنین از نظر ماهیت مدیریت بابخش خصوصی تفاوت دارند.
روابط عمومی در بخش خصوصی ممکن است مانند دیگر عملکردهای مدیریتی توصیف شود که همان توجه دقیق و سازمان یافته را به سرمایه حسن شهرت بدهد که برای دیگر سرمایه‌های مهم کسب و کار داده می‌شود. این شامل همه نوع تصمیمات عملی در کسب و کار هر روزه، شروع دوره‌ها، با محصولات و خدماتی با کیفیت است. روابط عمومی عملکردی مدیریتی است که به یک شرکت کمک می‌کند تا نام خوبی برای خود ایجاد کرده و حفظ کند و از طریق روشهای ارتباطی حرفه‌ای خدمات‌رسانی نماید. یک شرکت ابتدا باید نام خوبی برای خود بسازد و بعد در حفظ آن تلاش کند، و روابط عمومی کمک می‌کند تا این هدف همیشه پیش چشم باشد.
روابط عمومی در بخش خصوصی
سازمانهای بخش خصوصی برای سود بردن در یک سناریو رقابتی با استفاده از استراتژیهای مؤثر بازاریابی کار می‌کنند. یک برنامه جامع روابط عمومی در هر تصمیمی که بر کار تجارت آن تأثیر بگذارد منافع کارکنان و عموم مردم را در اولویت قرار می‌دهد. برای این که شرکت “شهروند خوب” شناخته شود، روابط عمومی آن را در راستای انجام مسئولیتهای اجتماعی تحت مفهوم مدرن دمکراسی و کاپیتالیسم کمک و هدایت می‌کند. یک تصویر مثبت و مطلوب باید حفظ شود، نه تنها در میان کارکنان شرکت و مشتریان آن بلکه در نزد همه کسانی که در جایگاه کمک و یا تخریب شرکت قرار دارند که این شامل کارکنان، سهامداران، تأمین‌کنندگان، دولت در همه سطوح، رقبا و افرادی می‌شود که در نهایت برای شرکت کار می‌کنند، سهام آن را می‌خرند و یا محصولات آن را خریداری و مصرف می‌کنند. وظیفه کارکنان روابط عمومی کمک به مدیریت در شکل دادن و اجرای سیاستهای مؤثر مدیریتی برای هر یک از این عموم مردم بخصوص است.
یکی از ملزومات اساسی برای کارکنان روابط عمومی چه مدیر روابط عمومی باشد یا معاون، باید بتواند مؤثر و روشن ارتباط برقرار کند. استرن می‌گوید از صدها نفری که در روابط عمومی بکار گرفته است، ۹۴ درصد نویسنده خوبی بودند و ۷۷ درصد در روزنامه و دیگر رسانه‌ها کار می‌کردند. در سالهای اخیر، روابط عمومی مسئولیتهای بزرگ و جدیدی بر دوش گرفته و در بخش خصوصی استخدام افراد متخصص که پیشینه سنتی که معمولاً در روابط عمومی وجود داشته را ندارند، روند فزاینده‌ای داشته است.
نویسنده: دکتر آرش سلطانعلی
